ليزر و كاربرد آن در بيماري هاي پوستي و زيبايي پوست
زیباتن [1]:راهنمايي كه در دست داريد، برمبناي «توصيه هاي فرهنگستان تخصصي پوست آمريكا» و با اقتباس از كتاب «مراقبت از پوست و مو در سلامتي و بيماري» كه تأليف گروهي از متخصصين و پزشكان صاحب نظر در زمينة پوست و مو و زيبايي مي باشد، فراهم آمده است.
هدف از تهية مجموعه اي از راهنماها مانند آنچه كه در پيش رو داريد، آگاهي دادن به بيماران در مورد ماهيت بيماري هاي پوستي و شناخت بايدها و نبايدها و پاسخگويي به انبوه ابهامات و سوالاتي است كه معمولاً در ذهن بيماران موج مي زنند ولي در وقت كوتاه معاينه در مطب، فرصت پاسخگويي به همة آنها نيست.
اميدواريم با دقت كافي و تمركز بيشتر به شناخت بيماري خود همت گمارده وتوصيه ها و هشدارها در مورد آن را به خوبي درك نموده و بكار گيريد.
ما نيز آرزو داريم تواسته باشيم گامي هرچند كوتاه، در راه توسعه فرهنگ، دانش و آگاهي مردم در باب آموزش مراقبت از تندرستي برداشته باشيم.
ليزر پوست و كاربرد آن در بيماري هاي پوستي و زيبايي پوست
ليزر پوست يك نوع نور برانگيخته شده و پر انرژي است كه در شرايط عادي در طبيعت ديده نمي شود، ولي با تكنولوژي و وسايل خاص مي توان آن را ايجاد كرد. ليزر با نور معمولي تفاوت هايي دارد كه اين ويژيگي ها باعث توانايي ها و كاربردهاي خاص ليزر مي شود.
نور معمولي مركب از چندين انرژي نوراني مرئي و نامرئي است كه اشعه ماوراءبنفش با كمترين طول موج ها تا اشعه مادون قرمز با بيشترين طول موج ها را در بر مي گيرد. اما ليزر پوست تنها از يك نوع انرژي نوراني با طول موج مشخص ساخته شده است، لذا به آن نور «تك رنگ» هم مي گويند. تفاوت ديگر ليزر با نور معمولي انرژي آن مي باشد كه گاهي حتي چند هزار برابر نور معمولي مي تواند انرژي داشته باشد. بالاخره ويژگي سوم ليزر پوست دقت و پايين بودن خاصيت انتشار نور ليزر است. بطوريكه در دستگاه هاي دقيق ليزر نور تابيده شده در فاصلة چند صد متري كاملاً مسير مستقيم خود را حفظ كرده و شعاع دايره محل تابش در نزديكي منبع ليزر تقريباً مساوي شعاع تابش در چند صد متري منبع مي باشد.
اين خصوصيات ليزر باعث شده كه كاربردهاي فراواني در صنايع نظامي، غيرنظامي، علوم و تحقيقات و همچنين شاخه هاي مختلف پزشكي پيدا كند.
كاربرد ليزر در پزشكي و از جمله بيماري هاي پوستي از حدود ۴۰ سال پيش بصورت تحقيقاتي شروع شده و با آمدن دستگاه هاي جديدتر كه مؤثرتر و كم عارضه تر هستند جايگاه ويژه و وسيعي در درمان بيماري ها، پيدا كرده است.
مكانيسم انرژي ليزر پوست جذب انرژي نوراني توسط مولكول هاي بافتي است. همانطوري كه در اثر تابش نور خورشيد اشياء بتدريج گرم مي شوند، تابش ليزر نيز باعث گرم شدن، داغ شدن و نهايتاً تخريب بعضي مولكول هاي حساس بافتي مي شود. از آنجايي كه ليزر تك طول موج مي باشد، فقط باعث داغ شدن و تخريب ساختمان هاي خاصي مي شود. در حالي كه افزايش حرارت در ساختمان هاي مجاور كه حساس نيستند زياد قابل توجه نمي باشد. لذا با انتخاب ليزر مناسب و با دانستن ويژگي هاي بافتي مي توان ضايعه مورد نظر را تخريب كرد در حاليكه كمترين صدمه ممكن به ساختمان هاي مجاور آن وارد شود. به طور مثال ليزري كه طول موج حدود ۵۸۵ نانومتر مي باشد (Pulse dye laser) بيشتر روي ساختمان هاي عروقي اثر مي كند. لذا در مورد عروق واريسي پوست، ضايعات همانژيومي و لكه ها و خال هاي عروقي به كار مي رود.
كاربرد ليزر پوست در بيماري هاي پوستي و زيبايي
به طور كلي كاربردهاي ليزر پوست را به شكل زير مي توان دسته بندي كرد:
۱- درمان ضايعات وخال هاي عروقي كه معمولاً رنگ اين ضايعات قرمز روشن و يا تيره مي باشد.
۲- درمان انواع ضايعات رنگي و رنگدانه اي پوست كه شامل خال هاي رنگي پوست و خالكوبي ها مي شود.
۳- درمان و كاهش موهاي زائد و ناخواسته بدن.
۴- كاهش چين و چروك، فرورفتگي ها و جاي زخم هاي ناشي از بعضي بيماري هاي پوستي از قبيل آكنه
۵- درمان بعضي از انواع بيماري هاي پوستي از قبيل زگيل، جاي زخم هاي برجسته و خارش دار (كلوئيد)، ترك هاي پوستي ناشي از حاملگي و چاقي (striae) و ترميم زخم و…
۶- گاهي نيز از ليزر بعنوان وسيله اي براي برش بافت مي توان استفاده كرد. مشابه كاري كه تيغ جراحي انجام مي دهد با اين تفاوت كه خونريزي كمتري ايجاد مي كند.
انواع دستگاه هاي ليزر پوست و كاربرد آنها
الف) براي درمان ضايعات عروقي كه شامل رگ هاي واريسي پوست (در صورت، اندام ها و بدن)، لكه هاي قرمز عروقي و خال هاي عروقي (گرانولوم پيوژنيكوم) مي باشد، ليزرهاي
Nd – YaG, (Pulse dye laser) P.D.L ، آرگون قابل استفاده هستند كه P.D.L مناسب تر مي باشد.
ب) براي درمان خال ها و لكه هاي تيره پوستي (ماه گرفتگي آبي و يا قهوه اي)، خالكوبي ها (آبي، سياه، گاهي قرمز) از انواع اين ليزرها مي توان استفاده كرد:
Q- Switch Ruby
Q- Switch Alexandrite
Q- Switch Nd- YAG
ج) براي درمان و كاهش موهاي ناخواسته از انواع ليزرهاي: Nd- YAG, Diode, Alexandrite, Ruby Laser مي توان استفاده كرد. همچنين يك سيستم جديد به نام (I.P.L) Intense Pulse Light كه نور پر انرژي معمولي است و از جنس ليز نمي باشد در كاهش موهاي ناخواسته مؤثر است.
تأثير ليزر پوست در كاستن موهاي زائد، دايمي نمي باشد.
د) براي كاهش چين و چروك و فرورفتگي هاي جاي زخم آكنه و ساير بيماري ها مي توان از ليزرهاي CO2 و Erbium YAG استفاده كرد. ليزر CO2 پوست را عميق تر مي تراشد و در كاهش چين و چروك مؤثرتر است ولي عوارض آن از جمله ايجاد جاي زخم و لكه هاي تيره شايع تر مي باشد لذا براي كاهش عوارض ناخواسته، Erbium YAG مناسب تر است. نتيجه اين ليزرها هيچكدام صد در صد نمي باشد ولي در كاهش عمق چين و چروك و جاي زخم ها مؤثر هستند.
ه) انواع مختلف ليزر در درمان بيماري هاي مختلف پوستي كاربرد دارند ولي بايد توجه داشت كه براي اين بيماري ها، درمان ها و روش هاي ديگر و ارزانتر نيز وجود دارند، لذا در صورت عدم موفقيت ساير روش ها، مي توان نتايج ليزر را نيز امتحان كرد.